قرآن منبع اصلی علوم انسانی اسلامی است
تاریخ انتشار: ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۵۶۳۸۵
آیتالله اسماعیل گندمکار؛ استاد دانشگاه جرج گوتینگن آلمان به بیان نکاتی درباره اهمیت تحول در علوم انسانی و مبانی علوم انسانی غربی و تفاوت آن با علوم انسانی اسلامی پرداخت. متن این مصاحبه را در ادامه میخوانید؛ ابتدا درباره اهمیت علوم انسانی در جهان غرب و دنیای اسلام توضیح بفرمائید. علوم انسانی مورد توجه تمام پاردایمهای فکری در جهان از جمله پاردایم اسلامی و غربی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این خداشناسی که در قرآن مطرح شده با خداشناسی که در مسیحیت وجود دارد کاملاً متفاوت هستند چون آن خدایی که در مسیحیت مطرح میشود صمد نیست چراکه خدایی که قرآن معرفی میکند بی نیاز از این است که همانند خدای مسیحیت، فرزند یا پدر و مادر داشته باشد و کسی که پدر و مادر داشته باشد و همین که مخلوق باشد، نیازمند است. یکی دیگر از مولفههای علوم انسانی اسلامی، هستی شناسی قرآنی است که هستی را فقط عالم دنیا معرفی نمیکند بلکه در نگاه قرآنی، روح انسان منشأ الهی دارد و بر خلاف مسیحیت، انسانی گناهکار نیست بلکه روح وی جنبه الهی دارد و این روح انسان قبل از جسم او وجود داشته است. همچنین انسان موجودی ابدی است و پیامبر اسلام(ص) هم فرمودهاند که ما خلق نشدهایم تا فانی شویم بلکه خلق شدهایم تا باقی بمانیم. در علوم انسانی غربی، آنها به خوبی نمیدانند انسان چیست اما علوم انسانی اسلامی، میداند انسان، خدا و هستی چیست و چه صفاتی دارد. یکی از مباحث اساسی در علوم انسانی اسلامی، تعریف علم است. در تعریف اسلامی از علم، علم ذات خداست و بر غیر او معلوم نیست و جای آن هم قبل از خلق عالَم است. خدای متعال، هم علیم، هم خالق و هم هادی است یعنی خلق کرده ولی آن را رها نکرده است. در این تعریف که از علم ارائه دادیم فقط خداوند عالم است. خداوند از این علم خود به اندازهای که صلاح دانسته به چهارده نفر عطا کرده است و آنها این علم را به تمام افرادی که طالب هستند منتقل میکنند لذا اگر کسی میخواهد از علم واقعی برخوردار باشد باید ابتدا پیرو پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) شود لذا صرف دانستن مفاهیم کافی نیست بلکه باور هم لازم است. این شبیه همان رابطه بین عقل و دل است که از سوی فلاسفه و عرفا مطرح میشود. در قرآن کریم همه این موارد مد نظر است. بحث دیگر در علوم انسانی اسلامی، وحی و عصمت است. قرآن کریم بزرگترین منبع فکری جهان اسلام است که همه مکاتب فکری تاریخ را به چالش میکشد چون ابدیت قرآن کریم تسری دارد و قرار نیست کتاب آسمانی دیگری بیاید. این کتاب فقط مربوط به شرایع نیست بلکه دارای بخش اخلاق، سیر و سلوک معنوی انسان، ذکر، فکر، شکر، تهذیب نفس، حقایق و معارف است و بخش مهم آن هم همین حقایق و معارف است که برخی از احکام آن بین ادیان ابراهیمی مشترک هستند. نکته دیگر اینکه قرآن عصمت دارد و تحریف نشده است. ما مسلمانان شیعه و سنی همگی روی قرآن اجماع داریم و معتقدیم قرآنی که الان در عربستان، مصر و دیگر کشورهای اسلامی وجود دارد مورد تأیید جهان تشیع نیز هست و هیچ اختلافی در باب رفرنس معرفتی در جهان اسلام نداریم برخلاف جهان مسیحیت که صد و چهار کتاب مقدس از جمله انجیل لوقا، انجیل مرقس و ... دارند و همه آنها هم دارای تناقضات فاحش هستند از جمله اینکه در کتاب یوحنا گفته شده حضرت عیسی(ع) آب زیادی در تُنگ شراب ریخت تا شراب به همه برسد اما در جای دیگر گفته شده شراب حرام است. در یک کتاب آنها گفته شده گوشت خوک حرام است و در جای دیگر گفته شده میتوانید گوشت خوک بخورید. این نشان دهنده تناقضات بسیاری است که در کتاب مقدس مسیحیان وجود دارد. ولی یک آیه در قرآن کریم وجود دارد که خداوند فرموده است من ضمانت میکنم که این کتاب آسمانی تحریف نشود و آن آیه این است که «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ البته ما قرآن را بر تو نازل کردیم و ما هم آن را محققا محفوظ خواهیم داشت» (حجر/ ۹) خدای متعالی این ضمانت را نسبت به انجیل و تورات نکرده است و دلیلش هم وجود خاتمیت در اسلامِ شریف است. بنده در سمینار جهانی «دیالوگ ادیان» که با حضور سیزده کشور جهان در بلاروس برگزار شد، تعبیرم این بود؛ هر پیغمبری که آمده، شرایع وی کاملتر از پیغمبر قبلی بوده است چون اگر کاملتر نبود دلیلی نداشت خدای متعال او را بفرستد. لذا قرآن کریم، یک رفرنس و کتاب آسمانی است که در آن نقصی وجود ندارد که بعداً تکمیل شود بنابراین قرآن کریم مصون از تحریف است. این قرآن، رفرنس اصلی علوم انسانی اسلامی چه برای شیعه و چه برای اهل سنت است و در این زمینه هم اختلافی نداریم. احادیث پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) چه جایگاهی در علوم انسانی اسلامی دارند؟ یک منبع مهم برای علوم انسانی اسلامی، شخص پیامبر اکرم(ص)، احادیث ایشان و سیره وی است و ما احادیث مشترک زیادی بین شیعه و سنی داریم که قطعی الصدور هستند هرچند که برخی احادیث ساختگی هستند و با قرآن سازگاری ندارند اما معیار عالمان شیعی، قرآن است یعنی اگر حدیثی، با قرآن کریم در تضاد باشد دستور است که آن حدیث را بر سینه دیوار بکوبید. یکی دیگر از منابع اصلی رفرنس فلسفه علوم انسانی اسلامی، معارف حضرت رسول اکرم(ص) و معارف امیرالمؤمنین(ع) است که بخشی از آن در نهج البلاغه است که توسط سید رضی بر اساس منطق و زیبایی بلاغت و بیان، در سه بخش شامل، خطبهها، نامهها و کلمات قصار گردآوری شده است و چندین ترجمه از آن هم وجود دارد و شروح گوناگونی هم بر آن نوشته شده است. رفرنس دیگر برای علوم انسانی اسلامی، احادیث اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند و مخصوصا از دو امام یعنی امام صادق(ع) و امام باقر(ع) احادیث بسیار بیشتری به دست ما رسیده است که در کتب اربعه شیعه، بحار الانوار، و آثار حدیثی دیگر شیعیان وجود دارند. همچنین مکاتب حکمی و فلسفی همانند مشاء، اشراق و حکمت متعالیه صدرایی و حکمت نوصدرایی، اندیشههای امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، از پشتوانههای فلسفه علوم انسانی اسلامی هستند. رهبر معظم انقلاب نه فقط یک رهبر سیاسی بلکه یک دانشمند، جامعهشناس و مفسر و روشنفکر هستند که ورود بسیار جدی در علوم و معارف اسلامی دارند. بنده ایشان را فقط یک رهبر نمیدانم بلکه ایشان یک دانشمند علوم انسانی هستند. تلاشی که خود بنده در معرفی علوم انسانی اسلامی و اهل بیتی دارم را تحت تأثیر جملهای از رهبر معظم انقلاب انجام میدهم که فرمودند با شجاعت وارد نقد فلسفه علوم انسانی غربی شوید. امروزه فلسفه علوم انسانی غربی در بخشهای راسیونالیسم یا عقلگرایی، اومانیسم یا انسانگرایی و سکولاریسم مورد نقد ماست. ما در مقابل اصالت عقل معتقد به اصالت وحی هستیم چون اصالت وحی، علم الهی و اصالت عقل، علم بشری است و علم بشری هم قابل مقایسه با علم الهی نیست. اندیشههایی که امروز در هاروارد، کمبریج، سوربن و دانشگاههای دیگر دنیا به بشریت ارائه میشوند هیچکدام قطعی نیستند بلکه همگی دستخوش نسبیت هستند و اگر پارادایم عوض شود نظریه هم عوض میشود لذا علوم انسانی غربی هم دستخوش تغییر میشود بنابراین تغییر در علوم انسانی، تحت تأثیر معارف قرآن و اهل بیت(ع) جهان فکری جدید و نورانی را فراروی مراکز آکادمیک، حوزههای علمیه، پژوهشگاهها و جهان رسانه قرار میدهد. منبع: ایکنا (خبرگزاری بینالمللی قرآن)
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: قرآن کریم علوم انسانی اسلامی آیات و روایات فلسفه علوم انسانی اسلامی فلسفه علوم انسانی غربی علوم انسانی مطرح شده نیست بلکه قرآن کریم اندیشه ها تحت تأثیر اهل بیت اهل بیت ع گفته شده بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۵۶۳۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعلام زمان برگزاری کنکور برای سیلزدگان خراسان جنوبی
به گزارش «تابناک» به نقل از فارس از بیرجند، سازمان سنجش آموزش کشور با انتشار اطلاعیهای از برگزاری آزمون مجدد از داوطلبان شهرستان زیرکوه (از استان خراسان جنوبی) در گروههای آزمایشی علومریاضی و علومانسانی آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ (نوبت اول) خبر داد.
در این اطلاعیه آمده است: به اطلاع داوطلبان آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ (نوبت اول) شهرستان زیرکوه از استان خراسان جنوبی میرساند، با توجه به وقوع سیل در این شهرستان و مسدود شدن مسیر تردد داوطلبان در روز برگزاری آزمون گروههای آزمایشی علومریاضی و علومانسانی (صبح پنجشنبه بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۰۶)، مقرر شد برای مساعدت با این داوطلبان مجدداً از آنها در روز جمعه بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۲۱ در همان حوزه امتحانی قبلی (شهرستان زیرکوه) با شرایط و ضوابط آزمون اصلی، آزمون مجدد به عمل آید.
کارت شرکت در آزمون این داوطلبان از روز سهشنبه بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۱۸ از طریق درگاه اطلاعرسانی سازمان سنجش آموزش کشور قابل مشاهده و پرینت است و فرآیند آزمون از ساعت ۸:۰۰ صبح روز جمعه بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۲۱ شروع خواهد شد. لازم به ذکر است که همه داوطلبان گروههای آزمایشی علومریاضی و علومانسانی شهرستان زیرکوه (اعم از حاضر یا غایب) میتوانند در آزمون مجدد شرکت نمایند.
بدیهی است آن دسته از داوطلبانی که در آزمون تاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۰۶ حاضر جلسه آزمون در گروههای آزمایشی علومریاضی و علومانسانی بودند در صورت شرکت در آزمون مجدد، آزمون قبلی آنان (روز پنجشنبه بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۰۶) باطل شده و نتیجه آزمون مجدد (بهتاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۲۱) برای آنها ملاک عمل قرار خواهد گرفت.